Oude Kerk Borne

Oude Kerk Borne

Bij binnenkomst in de Oude kerk van Borne valt direct de bijzondere indeling op; het schip bestaat uit 2 beuken met kolommen in het midden van de kerk. De bouw van dit 2-beukig schip werd in 1482 voltooid. Het koor is iets ouder, gebouwd in de eerste helft van de 15e eeuw. Ook opvallend in de oude kerk van Borne zijn de vele muur- en gewelfschilderingen die de kerk rijk is; soms fragmentarisch maar soms ook nog vrij compleet en goed leesbaar. De schilderingen zijn vermoedelijk aangebracht tijdens of net na de verschillende bouwperiodes; het afwijkende handschrift tussen de schilderingen in het koor en schip is daardoor te verklaren.

De rijkdom aan schilderingen in de Oude kerk van Borne met o.a. voorstellingen waar er maar weinig van zijn in Nederland (o.a. Boom van Jesse) is iets om zuinig op te zijn.

Een aantal muurschilderingen werd aangetroffen tijdens de restauratie van de kerk tussen 1919 en 1921. Tijdens de restauratie begin jaren ’70 zijn de schilderingen verder blootgelegd en gerestaureerd door Jelle Otter. Inmiddels zijn we na de laatste restauratie al bijna 50 jaar verder en bleek het de hoogste tijd om de conditie van de schilderingen te inspecteren.

Elk materiaal is aan natuurlijk verval onderhevig. Elke restauratie oefent invloed uit op het materiaal, vaak in positieve zin; het zet de tijd even stil. Maar ook in negatieve zin; er werden (en worden) soms materialen gebruikt die spanningen veroorzaken waardoor het historische materiaal extra snel in verval raakt. Daarom wordt er nu kritisch gekeken naar wat er in het verleden is toegevoegd en of deze materialen onnodig schade veroorzaken.

Er blijkt veel fixatief te zijn gebruikt waardoor er gemakkelijk vuil op hecht. Bijkomend probleem is dat het een barrière vormt voor damptransport waardoor er spanning in het oppervlak ontstaat en uiteindelijk los raakt van de mortel, met delen van de schildering. Door het fixatief slaan deze ook enigszins wit uit door uitslag of zoutuitbloei.

Veel kleine scheurtjes zijn gerepareerd maar er kwamen ook forse scheuren voor die het gevolg waren van spatkrachten uit de kapconstructie en verzakking van de kansel. Vooral de laatste was reden om een aanvullende fundering te plaatsen onder de traptreden die naar het koor leiden waarmee beide einden van de koormuur, inclusief de kalkstenen kanselkuip, werden opgevangen. Met dit herstel is ook de grote scheur achter de kansel hersteld. In de kap is een extra verankering aangelegd om wijking in het koor tegen te gaan. Overigens heeft de scheurvorming van de kansel zeer waarschijnlijk te maken gehad met de grote droogte van vorig seizoen; we hopen dat dit nu wordt voorkomen.